Chưng cất tinh dầu tràm ở Việt Nam

Các thiết bị chưng cất dầu tràm tại Việt Nam thường do các hộ gia đình tự phát

Tinh dầu tràm

        - Nồi chưng

     Nồi chưng chủ yếu được sử dụng là một thùng phuy hình trụ cao khoảng 1,5m, đường kính khoảng 0,8m. Có nơi dùng 2 thùng phuy ghép vào nhau và được trát kín mối nối bằng đất, không có bảo ôn, chiều cao của phần trên bằng nửa phần của dưới, để dễ nâng lên lắp đặt khi nạp liệu.

      - Bếp đun 

      Bếp đun phổ biến là lò đất hay lò xây bằng gạch. Nhiên liệu được dùng là củi, rác, lá sau khi chưng phơi khô.

     - Thiết bị làm lạnh

       Thiết bị làm lạnh là 1 ống hình trụ đặt trong phi nước hoặc trong bể xây, không thay nước trong quá trình chưng cất, tại một cơ sở như công ty TNHH Hoàng Lịch, cơ sở có quy mô lớn hơn (3 nồi chưng), đã sử dụng hệ thống ống chùm đặt trong bể xi măng. Tinh dầu thu vào lọ thủy tinh.

Tinh dầu tràm

Ưu nhược điểm và đề xuất biện pháp cải tiến

       Ưu điểm của phương pháp này là thiết bị chưng được chất đầy nguyên liệu, nước đổ ngập 1/2 nguyên liệu. Gia nhiệt ở đáy nồi chưng, nước sôi tạo hơi nước và lôi cuồn tinh dầu ra ngoài. Thông thường tinh dầu là hỗn hợp của nhiều chất có cấu tạo, nhiệt độ sôi và tính chất hóa lý khác nhau, hòa tan vào nhau và nằm trong các túi tinh dầu trong mô thực vật. Nước và hơi nước khuyếch tán vào túi tinh dầu, sau đó lại cùng tinh dầu khuyếch tán ra ngoài túi, hay phá vỡ túi đựng tinh dầu do hỗn hợp tinh dầu nước cùng sôi. Hơi nước làm giảm nhiệt độ sôi của tinh dầu và lôi cuốn tinh dầu ra ngoài. Ngoài ra tinh dầu có thể khuyếch tán vào trong các bóng nước nơi có áp suất thấp làm giảm nhiệt độ sôi của tinh dầu. Chưng cất tinh dầu bằng hơi nước làm cho tinh dầu sôi ở dưới 100⁰ C, tránh được phân hủy tinh dầu.

          Nhược điểm của phương pháp chưng cất bằng cách ngâm nguyên liệu trong nước là tốc độ chưng thấp do khả năng tiếp xúc hơi nước với nguyên liệu khó khăn hơn. Vì nước bay hơi sẽ tạo thành bóng hơi chuyển động trong nước và chính nước lại cản trở bóng hơi tiếp xúc và lôi cuốn tinh dầu. Để khắc phục phải đun mạnh để tạo nhiều hơi nước ở dạng bong bóng nhỏ, như vậy mới tăng khả năng tiếp xúc. Kết quả là tiêu tốn nhiều nhiệt năng và nước. Lượng nước ngưng tụ nhiều sẽ làm giảm hiệu suất thu hồi tinh dầu do nước hòa tan một phần tinh dầu

Đề xuất biện pháp cải tiến

      Thiết bị được đề xuất nhằm khắc phục các nhược điểm của bộ chưng cất được các hộ dân dùng ở Phú Lộc là loại thiết bị có thùng lưới đựng nguyên liệu đặt trên nước, không để nguyên liệu ngập trong nước, tiết diên tương đối lớn để đễ đưa hơi nước lên và dễ đi vào nguyên liệu. Thiết bị có hệ thống hồi lưu nước để chủ động cung cấp nước, đồng thời có hệ thống theo dõi tinh dầu thu được. Bếp đun đước gắn với nồi chưng cất, có hệ thống điều tiết không khí để tạo ngọn lửa có diện tiếp xúc nhiều nhất với nồi cất và có nhiệt độ cao nhất. Mặt khác, nguyên liêu sản xuất thiết bị thép inox để không ảnh hưởng đến chất lượng tinh dầu. 
                             
                                 Chưng cất tinh dầu tràm thủ công của các hộ gia đình